Cordyceps sinensis - historia, działanie prozdrowotne i wpływa na wydolność u sportowców

Stworzyliśmy ten artykuł z intencją przybliżenia historii i właściwości grzybów Cordyceps. Obecny od tysięcy lat w systemie tradycyjnej chińskiej medycyny Cordyceps stymuluje układ odpornościowy, ma działanie anty-nowotworowe, zwiększa ilość ATP (energii komórkowej), redukuje ilość odpowiedzialnego za bóle potreningowe kwasu mlekowego w mięśniach, oraz zwiększa wrażliwość na insulinę, co pozwala na dostęp do większej ilości energii podczas treningu, a w dłuższym okresie stosowania obniża ryzyko cukrzycy.

Cordyceps to rodzina grzybów porastająca azjatyckie wzgórza. Występująca głównie w Tybecie, Nepalu, Tajlandii i Chinach, gdzie kultura ich spożywania przez kilka tysięcy lat wrosła w tradycyjną chińską medycynę. To za sprawą niebywałych właściwości farmakologicznych tego grzyba. Starożytni Chińczycy przypisywali mu przeciwdziałanie starzeniu się, poprawę kondycji fizycznej, wzrost sił witalnych, pozytywny wpływ na libido i potencję. Uważali, że leczy on serce, wątrobę, nerki, a przede wszystkim płuca. Byli przekonani, że płuca to główny obszar działania spożytego Cordycepsa. Powodem tego była zapewne poprawa wydolności, jaką zapewniało jego spożycie. W dodatku, jak pisze profesor medycyny społecznej na uniwersytecie Harvarda, Ted Kaptchuk, autor książki "Zrozumieć chińską medycynę" - obecna w chińskiej filozofii energia Qi, związana z siłami witalnymi, miała według wierzeń chińczyków swe umiejscowienie w płucach. Proces świadomego oddychania nazywany był przez nich "chwytaniem Qi", a uniwersalność oddziaływania grzyba z rodziny Cordyceps na ludzką kondycję i witalność musiało być według nich powiązane z tą energią, a co za tym idzie - z płucami. ¹

1.Historia i funkcjonowanie w przyrodzie

Chińczycy wykazali się niezwykłą intuicją przypisując Cordycepsowi tak wszechstronne działanie. Dziś, po latach badań, zaliczamy go do klasy substancji adaptogennych, a więc do roślin i grzybów, których kompleksowe działanie na ludzki organizm pomaga przystosować się do wymagających i stale zmieniających się warunków zewnętrznych. Działanie to zawsze jest wielowymiarowe i holistyczne, gdyż po pierwsze - musi chronić przed negatywnymi bodźcami pochodzącymi ze środowiska, takimi jak wolne rodniki, wirusyczy bakterie mogące być przyczyną choroby. Po drugie - musi działać nie tylko na poziomie fizjologicznym, ale także na poziomie psychicznym np. zapewniając odporność na stres. Po trzecie - jego działanie nie może polegać jedynie na obronie przed patogenami, ale musi również wspierać zasoby organizmu, pozytywnie wpływać na funkcje wykonawcze, poznawcze lub wydolnościowe, by zapewnić optymalizację przystosowania do warunków środowiska. W końcu po czwarte - jego działanie nie może być specyficzne lub doraźne, ale musi obejmować całość relacji ze środowiskiem i mieć długotrwałe działanie, a także nie wywoływać żadnych skutków ubocznych i zapewniać ochronę bez zaburzania biochemicznej równowagi organizmu.Cordyceps spełnia wszystkie te wymagania, a jego niezwykłość nie ogranicza się jedynie do dobroczynnego wpływu na ludzki organizm. Równie niebywałe jest funkcjonowanie tego grzyba w świecie przyrody.

Cordyceps w okresie letnim porasta zbocza gór, w zimie natomiast ujawnia swą pasożytniczą naturę. Po ulokowaniu swych zarodników w ciele owadów lub innych grzybów zimuje w ich organizmach wrastając wciąż w nowe tkanki i przejmując ich ciała jako nawóz dla swoich owocników. Niezwykłe jest obserwowanie wyrastania silnego trzonu grzyba o wielkości małego palca z przejętego przez grzybnię odwłoka owadów. Proces ten jest istnym widowiskiem świata przyrody i pokazuje niezwykłą inteligencję Cordycespsa jako gatunku.

Tak skomplikowany proces rozmnażania grzyba był przyczyną jego małej dostępności, co w połączeniu z leczniczymi właściwościami wpływało na niebotycznie wysoką cenę Cordycepsa. W starożytnych Chinach jedynie rodzina cesarska mogła pozwolić sobie na stosowanie go w codziennej diecie. Na szczęście dziś znamy metody uprawiania Cordycepsa przy użyciu biotechnologii, z zachowaniem naturalnego składu. Posiadamy dostęp do badań naukowych weryfikujących przekonania dotyczące diety, ale przede wszystkim dysponujemy dostępem do tak egzotycznych i dobroczynnych owoców natury jak porastające Azję grzyby.

Dobroczynny wpływ Cordycepsa na ludzki organizm jest wszechobejmujący. Wnioski płynące z dziesiątków publikowanych rocznie artykułów naukowych wskazują na coraz nowsze zastosowania Cordycepsa lub ekstraktu z Cordycepsa jako suplementu diety. Najnowsze kierunki badań skupiają się m.in. na badaniu polisacharydów zawartych w Cordycepsie i ich zdolności do stymulacji układu odpornościowego², wykazują anty-nowotworowe działanie zawartej w tym grzybie kordycepiny³ czy dowodzą pozytywnego wpływu na wydolność organizmu.⁴ Kompleksowość działania tego grzyba opisuje wiele publikacji książkowych ^5,6 zapewne żadna z nich nie wyczerpuje tematu, podobnie jak naukowe artykuły przeglądowe.⁷ Wśród tego bogactwa informacji skupmy się na pobudzających właściwościach Cordycepsa. Tej stronie jego właściwości adaptogennych, która jest odpowiedzią na potrzeby wysoce aktywnego stylu życia.

2.Produkcja ATP i zwiększenie wydolności.

Kofeina, nadnercza i Cordyceps

Czasy, w których żyjemy to pole do popisu dla substancji adaptogennych. Choć jako miezkańcy pierwszego świata żyjemy ze stałym dostępem do podstawowych potrzeb życiowych, przypłacamy to stylem życia, który dziennie naraża na dziesiątki patogennych bodźców. Ciągłe przeciążenie, pośpiech, brak odpoczynku, praca pod presją - są częstą przyczyną stresu, zaburzającego psychiczną i fizjologiczną równowagę organizmu. Przyjęte w kulturze formy radzenia sobie z przemęczeniem mają wiele skutków ubocznych. W tym jeden z najbardziej zniechęcających, jakim jest uzależnienie. Kawa, czy tzw. energy drinki zawierające duże dawki kofeiny są częstym wyborem w konfrontacji z brakiem energii i nadmiarem pracy. O ile skromne ilości kofeiny są być może nieszkodliwe⁸, o tyle duże dawki, szczególnie w połączeniu z cukrem i innymi dodatkami mogą powodować toksyczne działanie kofeiny lub inne skutki uboczne.⁹ Kofeina nie dostarcza znaczącej energii do organizmu- chwilowo wyciska adrenalinę z nadnerczy i na dłuższą metę regularnego stosowania może jedynie osłabić i uzależnić organizm. O wiele lepszym sposobem na pozyskanie energii witalnej jest włączenie do diety Cordycepsa, który działa na poziomie komórkowym - dosłownie ładując nasze biologiczne akumulatory.

Rola cząsteczek ATP i mitochondria

Żeby zrozumieć na jak fundamentalnym poziomie Cordyceps sinensis wpływa na wydolność i wzrost energii, warto przypomnieć rolę cząsteczek ATP w organizmach biologicznych. Cząsteczki ATP przechowują energię w wiązaniach chemicznych w podobny sposób, w jaki baterie przechowują energię, gdy zostaną naładowane. Energia uwalnia się, gdy cząsteczka ATP ulega rozkładowi. ATP to biologiczna waluta energetyczna, magazyn i transporter w jednym. Każda aktywność, począwszy od ruchu, a na mowie kończąc, jest zależna od energii zmagazynowanej w tym wysokoenergetycznym wiązaniu. ATP syntezowane jest w komórkowych mitochondriach - czyli organellach, które spalają dostarczane przez układ pokarmowy paliwo na energię. Mitochondrium to "komórkowe centrum energetyczne", które generuje ok.90% energii, jaką zużywamy w codziennym życiu. Równanie jest proste - im więcej ATP w komórkach tym więcej energii do uwolnienia. Niestety efektywność procesu syntezowania ATP w mitochondriach maleje z wiekiem.¹⁰ Utrata energii jest jednym z objawów starzenia, jednak obejmując świadomą kontrolę nad dietą i np. włączając w nią grzyby Cordyceps można tej utracie zapobiec. Zwiększona ilość ATP w komórkach ma szczególne znaczenie w tkankach mięśniowych- wpływa na zwiększenie wydolności i odporności na wysiłek fizyczny. Badania przeprowadzone na myszach wykazały, że obecny w diecie Cordyceps zwiększa produkcję ATP o niemal 18,4%.^11,12 Przekłada się to na wprost proporcjonalny wzrost możliwości organizmu, zarówno na intensywnym treningu jak w codziennym życiu. Badania wykazały, że myszy, którym podawano Cordyceps, wystawione na próbę ekstremalnego wysiłku pływania były w stanie wykonywać go o 88% dłużej. ^13,14

Niezwykle ważną dla adaptacji do wzmożonego wysiłku właściwością Cordycepsa jest jego zdolność do redukowania akumulacji kwasu mlekowego w mięśniach.¹⁴ Kwas mlekowy to substancja produkowana przez mięśnie podczas bardzo intensywnego wysiłku fizycznego – powstaje, gdy spalamy glukozę, bez odpowiedniej ilość tlenu. Odpowiada on za bóle odczuwane po solidnym treningu, tzw. zakwasy. Badania na ludziach z zastosowaniem podwójnie ślepej próby wykazały, że obecny w diecie Cordyceps podnosi próg wytwarzania kwasu mlekowego o 10%.¹⁵ Wpływa to na zwiększoną odporność na ekstremalny wysiłek i szybszą regenerację organizmu.

Kolejnym sposobem w jaki Cordyceps zwiększa dostępną energię, jest zwiększenie wrażliwości na insulinę.¹⁶ Im bardziej wrażliwe są komórki na insulinę, tym szybciej i pełniej pobierają one cukier z krwi. Ma to krótkotrwały efekt pozwalający komórkom na dostęp do większej ilości energii, co znacznie poprawia wydolność treningową, a długotrwałym efektem jest obniżenie ryzyka cukrzycy, chorób serca i innych chorób przewlekłych.

Wyniki tych i wielu innych badań przekonują mieszkańców świata zachodniego do czegoś, co dla kultur azjatyckich było wiadome od kilu tysięcy lat - Cordyceps znacząco poprawia witalność. Ponadto pobudza układ odpornościowy, działa anty-nowotworowo, poprawia wydolność i dosłownie przysparza energii poprzez wpływ na produkcję ATP. Badania nieustannie trwają wciąż odkrywając dobroczynny potencjał Cordycepsa, a Natura kolejny raz okazuje się nie tylko źródłem odpowiedzi na ludzkie problemy zdrowotne, lecz również pomocą w dostosowaniu się do coraz szybszego i bardziej wymagającego świata. Może to dzięki głębokiej więzi z Naturą kultury wschodu z jakichś powodów miały dostęp do tej wiedzy na długo przed tym, gdy kultura zachodu stworzyła laboratoria badawcze mogące tę wiedzę zweryfikować?

Bibliografia:

1. Kaptchuk T., The Web That Has No Weaver: Understanding Chinese Medicine, 2014.

2. Bi S., Jing Y., Structural elucidation and immunostimulatory activity of a new polysaccharide from Cordyceps militaris, Food and function, 2017.

3. Wada T., Identification of a novel component leading to anti-tumor activity besides the major ingredient cordycepin in Cordyceps militaris extract, Journal of Chromatotherapy B, 2017.

4. Hirsch K. R., i in., Cordyceps militaris Improves Tolerance to High-Intensity Exercise After Acute and Chronic Supplementation, Journal od Dietary Supplements, 2017.

5. Halpern, Cordyceps: China's Healing Mushroom , 1999.

6. Stamets P., Mycelium Running, 2005.

7. Holliday J., Medicinal Value of the Caterpillar Fungi Species of the Genus Cordyceps (Fr.) Link (Ascomycetes). A Review, International Journal of medical mashrooms, 2008.

8. Heckman MA, Weil J, Gonzalez de Mejia E. Caffeine (1, 3, 7-trimethylxanthine) in foods: a comprehensive review on consumption, functionality, safety, and regulatory matters. J Food Sci. 2010 Apr;75(3):R77-87.

9. Wolk BJ, Ganetsky M, Babu KM. Toxicity of energy drinks. Curr Opin Pediatr. 2012 Apr;24(2):243-51.

10. Hwang AB, Jeong DE, Lee SJ. Mitochondria and organismal longevity. Curr Genomics. 2012 Nov;13(7):519-32.

11. Bi S., Jing Y, Zhou Q, Hu X. i in, Structural elucidation and immunostimulatory activity of a new polysaccharide from Cordyceps militaris, Food & Function, 2017.

12. Manabe N, Sugimoto M, Azuma Y, et al. Effects of the mycelial extract of cultured Cordyceps sinensis on in vivo hepatic energy metabolism in the mouse. Jpn J Pharmacol. 1996 Jan;70(1):85-8.

10. JIA-SHI ZHU, M.D., GEORGES M. HALPHRN, M.D., KENNETH JONES, The Scientific Rediscovery of an Ancient Chinese Herbal Medicine: Cordyceps sinensis Parti, THE JOURNAL OF ALTERNATIVE AND COMPLEMENTARY MEDICINE, 1998.

13. Kumar R, Negi PS, Singh B, Ilavazhagan G, Bhargava K, Sethy NK. Cordyceps sinensis promotes exercise endurance capacity of rats by activating skeletal muscle metabolic regulators. J Ethnopharmacol. 2011 Jun 14;136(1):260-6.

14. Yan W, Li T, Lao J, Song B, Shen Y. Anti-fatigue property of Cordyceps guangdongensis and the underlying mechanisms. Pharm Biol. 2013 May;51(5):614-20.

15. Chen S, Li Z, Krochmal R, Abrazado M, Kim W, Cooper CB. Effect of Cs-4®(Cordyceps sinensis) on Exercise Performance in Healthy Older Subjects: A Double-Blind, Placebo-Controlled Trial. Journal of Alternative and Complementary Medicine. 2010;16(5):585-590. doi:10.1089/acm.2009.0226.

16. Balon TW, Jasman AP, Zhu JS. A fermentation product of Cordyceps sinensis increases whole-body insulin sensitivity in rats. J Altern Complement Med. 2002 Jun;8(3):315-23.

Dodatkowa literatura:

- Koh JH, Kim KM, Kim JM, Song JC, Suh HJ. Antifatigue and antistress effect of the hot-water fraction from mycelia of Cordyceps sinensis. Biol Pharm Bull. 2003 May;26(5):691-4.

- Miao Xia, Wang Yafeng, Lang Haiyang, Lin Yanyun, Guo Qiyan, Yang Mingjuan, Guo Juan, Zhang Yanjun, Zhang Jie, Liu Junye, Liu Yaning, Zeng Lihua, and Guo Guozhen. OMICS: A Journal of Integrative Biology. February 2017, 21(2): 81-89. https://doi.org/10.1089/omi.2016.0151