Uszak bzowy (grzyb Auricularia) – cudowne właściwości zamknięte w intrygującej formie

Widząc owocnik Uszaka bzowego, można wpaść w zakłopotanie. Jego galaretowata struktura formuje się w pofałdowaną miseczkę, przypominającą ludzkie ucho wyrastające z pnia drzewa! Dodając do tego fakt, że chętnie rośnie na konarach czarnego bzu, jego nazwa natychmiast nabiera sensu. Mimo to możesz go kojarzyć bardziej pod potoczną nazwą grzyb mun. Tak, chodzi o te grzybki, które często występują w orientalnych daniach.

Jeśli interesuje Cię, jak ten popularny grzyb wpływa na zdrowie i czy w ogóle przynosi jakieś korzyści, to jesteś w dobrym miejscu. W tym artykule analizujemy doniesienia naukowe o składzie i właściwościach Uszaka bzowego. Przeczytaj do końca!

Uszak bzowy to popularny składnik potraw, ale też nutraceutyk

Uszak bzowy jest trzecim najważniejszym uprawianym grzybem jadalnym na świecie! Popularności nie da się mu odmówić. Można uznać, że w krajach azjatyckich cieszy się podobnym zainteresowaniem, jak u nas białe pieczarki. Dodaje się go najczęściej do zup i dań stir-fry.

Jak na taką gwiazdę, jego smak jest zaskakująco neutralny. Zatem po co go dodawać do potraw? Jego zaletą jest ciekawa, galaretowata, lecz „chrupka” konsystencja. Grzyby mun nie zmieniają zauważalnie smaku potrawy, ale dzięki swojej unikalnej strukturze czynią danie ciekawszym.

Bogactwo składników aktywnych sprawia, że Uszak bzowy zaliczany jest do grzybów funkcjonalnych, które przynoszą wiele korzyści dla zdrowia. Wykazuje i standardowe dla grzybów witalnych działania jak redukcja stresu oksydacyjnego czy wspomaganie odporności, i działania bardziej charakterystyczne, jak dobry wpływ na układ krążenia. Tym właściwościom przyjrzymy się bliżej w dalszej części artykułu.

Dlaczego warto jeść grzyby mun?

Poza zapewnieniem ciekawych doznań sensorycznych uszak bzowy jest wartościowym źródłem substancji odżywczych i nutraceutycznych. Błonnik pokarmowy, specyficzne polisacharydy, melanina, aminokwasy, polifenole, trochę pierwiastków śladowych i witaminy[1] – ten zestaw wpływa na liczne korzyści zdrowotne przy regularnej konsumpcji.

Pod względem wpływu na zdrowie, polisacharydy z Auricularia auricula-judae (dalej nazywajmy je polisacharydami AAJ) są najważniejszym elementem w składzie tego grzyba[1]. Polisacharydy AAJ mają działanie przeciwutleniające i przypisuje im się działanie przeciwzakrzepowe, przeciwnowotworowe i stymulujące odporność[1].

Po polisacharydach za najważniejszy składnik Uszaka uznawana jest melanina. Eksperymenty pokazały jej znaczącą aktywność antyoksydacyjną[1]. Są też przesłanki o działaniu przeciwdrobnoustrojowym, w tym zdolności do rozbijania biofilmów bakteryjnych.

Nasze organizmy bardzo lubią się z polifenolami. Część z nich występuje również w grzybach mun, choć nie są to duże ilości. Uszak zawiera przede wszystkim: katechinę, kwas chlorogenowy, epikatechinę, rutynę i kwercetynę[1]. Ich zdolności antyoksydacyjne mogą wspierać efektywność polisacharydów AAJ i melaniny.

Tak więc warto jeść grzyby mun i dla atrakcyjnej tekstury, i dla rewelacyjnego wpływu na zdrowie dzięki unikalnej kompozycji bioaktywnych składników.

Tradycyjne zastosowanie grzybów Auricularia

W Chinach grzyby te są spożywane od co najmniej 4000 lat. W Tradycyjnej Medycynie Chińskiej zalecano je m.in. dla ochrony układu krążenia, na problemy żołądkowo-jelitowe, przeciwbólowo.

W historii Europy znane są zalecenia angielskiego zielarza Johna Gerarda, który zalecał stosowanie ekstraktów z Uszaka bzowego na bóle gardła. Jako ekstrakty rozumiano wywary przygotowywane na mleku lub macerowanie w piwie.

Właściwości zdrowotne Uszaka bzowego

Pokrótce omówimy sobie kluczowe właściwości Uszaka bzowego i jego składników, które są wskazywane w literaturze fachowej.

Działanie na układ odpornościowy

Funkcjonalne grzyby są świetnym wyborem, gdy mowa o wspieraniu odporności. W przypadku uszaka na efekt immunostymulujący wpływają głównie glukuronoksylomannan (jeden z polisacharydów AAJ) i β-glukan poprzez wiązanie się z receptorami TLR w komórkach układu odpornościowego[1]. Stymulowanie odporności zachodzi też częściowo za pośrednictwem wpływu na mikroflorę jelitową[2].

Tak jak i w przypadku innych grzybów funkcjonalnych, ekstrakty z Uszaka bzowego są analizowane pod kątem potencjalnych działań antynowotworowych. Zauważano potencjalne korzyści w przypadku kilku rodzajów nowotworu, w tym na komórki czerniaka[1].

Działanie przeciwutleniające

Na tę właściwość składają się aktywności polisacharydów, melaniny i polifenoli[1]. Eksperymenty na szczurach pokazały, że te składniki Uszaka bzowego korzystnie wpływają na biochemiczne parametry określające poziom stresu oksydacyjnego. Obserwowano m.in. wzrost dysmutazy ponadtlenkowej i glutationu (nasze własne przeciwutleniacze), a spadek malondialdehydu (marker stresu oksydacyjnego).

Ze względu na potencjał antyoksydacyjny, ekstrakty z Uszaka bzowego wydają się atrakcyjną propozycją dla osób wdrażających strategie przeciwstarzeniowe[2].

Działanie wspierające układ krążenia

Układ krążenia człowieka nie jest w stanie adaptować się tak dynamicznie, jak postępują zmiany w naszym stylu życia. Przez to statystyki chorób zakrzepowych i innych chorób układu krążenia stale rosną. Warto zatem włączać do diety składniki, które mogą temu zapobiec.

Aktualna wiedza wskazuje, że składniki Uszaka bzowego mogą działać przeciwzakrzepowo. Dokładne mechanizmy, które za to odpowiadają, nie są jeszcze w 100% poznane, ale zasługi przypisuje się polisacharydom AAJ[1]. Obecnie dysponujemy obiecującymi danymi z badań in vitro, które powinny być potwierdzone badaniami klinicznymi.

Nieco więcej danych jest o wpływie na ryzyko miażdżycy. W badaniach na polisacharydami AAJ zauważano takie efekty jak: zmniejszenie całkowitego cholesterolu, triglicerydów i LDL-C w surowicy, zwiększenie HDL, spadek produktów peroksydacji lipidów, malondialdehydu i zwiększenie aktywności SOD[1]. Jest to solidna przesłanka, by uznać Uszaka bzowego za wartościowy składnik w diecie ukierunkowanej na minimalizowanie ryzyka miażdżycy.

Działanie hipoglikemiczne

Kontrola poziomu glukozy we krwi to jedna z podstawowych zasad dbałości o zdrowie. Uszak bzowy to składnik, który może w tym potencjalnie pomóc[2]. Według opinii naukowców, za właściwość obniżania poziomu cukru we krwi przez składniki Uszaka bzowego odpowiadają: zdolność do wychwytywania wolnych rodników, możliwość regulacji metabolizmu lipidów oraz promowanie wydzielania insuliny i syntezy glikogenu[1].

Podsumowanie

Grzyb Uszak bzowy w 100% spełnia kryteria zdrowej żywności. Ma mało kalorii, dużo prozdrowotnych składników i wiele potencjalnych korzyści dla zdrowia. Najciekawsze wydają się doniesienia o stymulowaniu odporności, możliwości zmniejszenia ryzyka chorób krążenia oraz obniżaniu poziomu cukru we krwi. Jeśli szukasz wygodniejszego sposobu na skorzystanie z jego właściwości niż codzienne przygotowywanie dań z grzybami, to suplement diety w proszku lub kapsułkach będzie świetnym wyborem.

Źródła:

[1] Liu E, Ji Y, Zhang F, Liu B, Meng X. Review on Auricularia auricula-judae as a Functional Food: Growth, Chemical Composition, and Biological Activities. J Agric Food Chem. 2021;69(6):1739-1750. doi:10.1021/acs.jafc.0c05934

[2] Yu T, Wu Q, Liang B, Wang J, Wu D, Shang X. The Current State and Future Prospects of Auricularia auricula's Polysaccharide Processing Technology Portfolio. Molecules. 2023;28(2):582. Published 2023 Jan 6. doi:10.3390/molecules28020582

AUTOR