Matcha - synergia składników

Matcha to intensywnie zielony proszek, który uchodzi za wariant premium zielonej herbaty. Według wielu opinii nawet za superfood. Często oceniana jest jako najbardziej luksusową z herbat. Choć Matcha i liściasta zielona herbata robione są z tej samej rośliny, to jest między nimi wiele różnic. Obejmują one sposób, w jaki je spożywamy, smak oraz skład chemiczny. Przyjrzyjmy się tym różnicom bliżej.

Jakie składniki Matcha w sobie skrywa?

Jednym z największych atutów Matchy i zielonej herbaty jest L-Teanina. Ten aminokwas jest charakterystyczny dla rośliny Camellia sinensis (czyli po prostu herbaty ;) ) i ceniony za właściwości relaksujące. Jest jej jednak więcej w Matchy niż w suszu zielonej herbaty. Dlaczego? Tajemnica kryje się w procesie dojrzewania rośliny. By wyprodukować Matchę, w końcowej fazie wzrostu krzewów są one zacieniane bambusowymi matami. Dostępność promieni słonecznych wpływa na procesy biochemiczne wewnątrz rośliny. I tak przy ograniczonym dostępie światła zmniejsza się intensywność procesów metabolizmu teaniny do katechin. Innymi słowy – im mniej światła, tym więcej teaniny zostaje uchronione przed przemianą w inne substancje.

Kolejnym, bardzo ważnym dla profilu działania Matchy składnikiem jest teina. Jeśli nic Ci ta nazwa nie mówi, to podpowiadam: teina to dokładnie ta sama substancja co kofeina z kawy, którą zapewne dobrze znasz. Osobliwy zwyczaj jednak nakazuje mianować tę substancję w różny sposób, zależnie od źródła jej pochodzenia. I tak kofeina – bo kawa. Teina – bo herbata (ang. tea). Mateina – bo Yerba mate. I tak dalej ;) Pozwól, że w dalszej części artykułu będziemy mówić o kofeinie, dla ułatwienia.

Matcha zawiera różne aminokwasy. Szczególnie warta wzmianki jest L-Arginina, która pod względem ilości w Matchy jest druga w kolejności, zaraz za teaniną. Trzeci jest glutaminian, a w ogólnej puli aminokwasów w mniej znaczących ilościach występują też alanina, kwas asparaginowy, asparagina, glutamina, seryna, kwas γ-aminomasłowy (GABA). Warto wspomnieć, że zawartość aminokwasów jest czuła na jakość gleby, na której rosną krzewy, a szczególnie na dostępność azotu, więc ich stężenie może się wahać w produktach o różnej jakości.

Zielona herbata i herbata Matcha to bardzo obfite źródła katechin, a wśród nich najbardziej znaną i cenioną jest EGCG, czyli galusan epigallokatechiny. Pozostałe katechiny herbaciane to ECG (galusan epikatechiny), EGC (epigallokatechina) i EC (epikatechina).

Co odróżnia herbatę Matcha od liściastej zielonej herbaty?

Jak wspomniałem wyżej, mniejsze nasłonecznienie to niższa konwersja teaniny do katechin. Dotyczy to nie tylko teaniny, ale też innych aminokwasów. Z tego właśnie względu w Matchy spotykamy wyższy współczynnik zawartości aminokwasów do katechin niż w zielonej herbacie rosnącej w pełnym nasłonecznieniu. Ów współczynnik bywa nawet używany do monitorowania jakości Matchy. W tym przypadku większa ilość aminokwasów wpływa na zmianę smaku (wzmacniają smak umami) oraz na działanie (więcej teaniny i argininy). Mała ilość aminokwasów może świadczyć albo o kiepskiej glebie, albo o za słabym zacienieniu krzewów w toku uprawy.

Matcha ma też większe stężenie kofeiny, ponieważ z natury jest ona mocniej skoncentrowana w pąkach i młodych liściach. Im starsze liście, tym mniej w nich kofeiny. W Matcha zawartość kofeiny mieści się w zakresie 18.9 and 44.4 mg/g, podczas gdy w zielonej herbacie 11.3–24.67 mg/g. Spożywając dobrej jakości Matcha, można spodziewać się wyraźniejszego wpływu na samopoczucie niż po naparze zielonej herbaty.

Siła antyoksydantów

Mocne działanie przeciwutleniające to jeden z największych prozdrowotnych walorów Matchy. Hamowanie stresu oksydacyjnego jest tutaj wydajne nawet pomimo mniejszej sprawności procesu syntezy katechin i mniejszej ich ilości niż w zwykłej zielonej herbacie. Tych katechin nadal jest na tyle dużo, by mogły dawać znaczący efekt, a ponadto zwiększa się siła syntezy przeciwutleniającego chlorofilu, który kompensuje spadek ilości katechin. Zawartość chlorofilu w liściach herbaty Tencha (czyli tych przygotowanych do produkcji Matchy) to 5.65 mg/g, a w zwykłej zielonej herbacie 4.33 mg/g. Działanie przeciwutleniające wzmagane jest przez kwasy fenolowe, które także występują w zielonej herbacie. Polifenole w Matchy mogą zajmować łącznie do 30% suchej masy!

Ciekawe synergie pomiędzy składnikami

Na początek najbardziej kluczowa synergia: kofeina + l-teanina. Ten mix to istny przebój wśród biohakerów i amatorów wspomagania pracy mózgu, a w zielonej herbacie z natury występują razem. Choć jest to połączenie substancji energetyzującej i uspokajającej, co na pierwszy rzut oka można by uznać za zabieg pozbawiony logiki, to istnieją badania, które pokazują jego sens. Według nich taka kombinacja wpływa na większą poprawę zdolności kognitywnych niż w przypadku stosowania kofeiny i teaniny osobno. Użytkownicy raportują głównie lepszą zdolność do skupienia koncentracji, większą czujność i lepsze samopoczucie. Popularnym doniesieniem jest też to, że dodatek teaniny do kofeiny neutralizuje część kofeinowych skutków ubocznych.

Idąc dalej, w Matchy powinno zawierać się sporo aminokwasu l-argininy. Z eksperymentów na gryzoniach wynika, że arginina może wzmacniać przeciwstresowe działanie l-teaniny. Z drugiej strony zwiększa się stosunek teaniny do EGCG, co również sprzyja działaniu przeciwstresowemu, gdyż pod tym względem EGCG antagonizuje teaninę. Tak więc w stosunku do zwykłej zielonej herbaty, herbata Matcha ma nie tylko więcej teaniny, ale i zapewnia jej lepsze środowisko do wywołania pożądanych efektów.

A więc czego oczekiwać po działaniu Matchy?

Dobrej jakości Matcha powinna działać szczególnie relaksująco, antystresowo, z lekkim przypływem energii i poprawą nastroju. W przeciwieństwie do naparów zielonej herbaty, a tym bardziej kawy, raczej nie traktujemy jej jako typowy stymulant, a bardziej jako booster samopoczucia z działaniem antystresowym. Ze względu na efektywne działanie przeciwutleniające, uznawana jest też za produkt sprzyjający zdrowiu, a nawet jako superfood.

AUTOR

Źródła:

Unno K, Furushima D, Hamamoto S, Iguchi K, Yamada H, Morita A, Horie H, Nakamura Y. Stress-Reducing Function of Matcha Green Tea in Animal Experiments and Clinical Trials. Nutrients. 2018 Oct 10;10(10):1468. doi: 10.3390/nu10101468. PMID: 30308973; PMCID: PMC6213777.

Kochman J, Jakubczyk K, Antoniewicz J, Mruk H, Janda K. Health Benefits and Chemical Composition of Matcha Green Tea: A Review. Molecules. 2020 Dec 27;26(1):85. doi: 10.3390/molecules26010085. PMID: 33375458; PMCID: PMC7796401.

Jakubczyk K, Kochman J, Kwiatkowska A, Kałduńska J, Dec K, Kawczuga D, Janda K. Antioxidant Properties and Nutritional Composition of Matcha Green Tea. Foods. 2020 Apr 12;9(4):483. doi: 10.3390/foods9040483. PMID: 32290537; PMCID: PMC7231151.

Haskell CF, Kennedy DO, Milne AL, Wesnes KA, Scholey AB. The effects of L-theanine, caffeine and their combination on cognition and mood. Biol Psychol. 2008 Feb;77(2):113-22. doi: 10.1016/j.biopsycho.2007.09.008. Epub 2007 Sep 26. PMID: 18006208.